فصل 12 : نوجوانی و بلوغ

نوجوانی و بلوغ

رشد:

زیست شناسان رشد را به معنای بزرگ شدن بخش ها تشکیل دهنده یک موجود زنده یا تشکیل بخش های جدید مشابه آنچه قبلا وجود داشته است می دانند. رشد در موجودات زنده به دو صورت افزایش تعداد سلول ها و افزایش برگشت ناپذیر اندازه سلول صورت می گیرد.

رشد در طی زندگی جاندار ادامه دارد اما نتیجه آن هموراه ساختاری کارآمد، جوان و زنده نیست در پیکر جاندار در حال رشد، همواره ماده سازی و تخریب هر دو انجام می شود وقتی ماده سازی بر تخریب برتری داشته باشد اندازه جاندار بزرگتر می شود وقتی تخریب بر ماده سازی برتری داشته باشد پیری فرا می رسد.

 

بلوغ:

بلوغ به مجموعه ای از تغییرات بدنی و روحی که بین دوران کودکی و نوجوانی پیش می آید و تا جوانی ادامه می یابد بلوغ می گویند در دوران نوجوانی و بلوغ دخترها و پسرها یک دوره ی سریع رشد بدنی را تجربه می کنند.

این تغییرات در دخترها یک یا دو سال زودتر از پسرها شروع می شود.

در دخترها تغییرات سریع از 11 الی 12 سالگی و در بیشتر پسرها از 13 الی 14 سالگی آغاز می گردد.

انواع بلوغ:

 1- جنسی

 2- جسمی

 3- روانی

 4- اقتصادی و اجتماعی

 5- شرعی

1- بلوغ جسمی: منظور از بلوغ جسمی، رشد و تکامل اعضای بدن است که طی آن رشد استخوان و سایر اندام ها به مرز نهایی خود می رسد.

2- بلوغ جنسی: شایع ترین نشانه های بلوغ در این مرحله ظاهر می شود، علائم بلوغ جنسی، ظهور صفات ثانویه جنسی است.

3- بلوغ روانی: نوعی تکامل روحی است که قدرت تشخیص مسائل و مصالح زندگی را به انسان می بخشد، در این حالت فرد، قبول مسئولیت های اجتماعی قدرت رویارویی با مشکلات پیچیده پیدا می کند.

4- بلوغ اقتصادی: هنگامی که فرد از نظر تامین معاش و اداره ی مستقل اقتصادی بتواند برخود متکی باشد از نظر اقتصادی بالغ شده است.

5- بلوغ شرعی: فقه شیعه سن بلوغ را برای پسران 15 سال قمری و برای دختران 9 سال قمری در نظر گرفته است. در میان اهل تسنن متفاوت است. در این زمان نوجوان به وظایف دینی و اخلاقی خود عمل خواهد نمود.

تغییرات عاطفی:

در دوران بلوغ تغییرات عاطفی و روانی زیادی در نوجوان به وجود می آید و لازم است نوجوانان از خود مراقبت بیشتری به عمل آورند.

در این دوران حساسیت ها، به خود گرفتن ها و زود رنجی ها بیشتر از سایر دوران ها در نوجوان تاثیر  ایجاد می کنند در این دوران نوجوانان برای ایمنی خاطر نیاز دارند که:

1) قابل ارزش باشند

2) در تصمیم گیری ها شرکت کنند

عواطف در رفتارها:

عکس العمل های عاطفی یا رفتار ناشی از عواطف، عکس العملهایی است که در اثر پیدایش انگیزه به وجود می آیند مهمترین عواطف شامل شد، دوام و تاثیرات داخلی است.

عواطف تحت تاثیر تربیت قرار دارند اما در طول عمر دوام دارند، عواطف شدید می توانند در دستگاه های مختلف مانند تنفس، گردش خون، هورمون ها، ماهیچه ها تغییرات زیادی ایجاد کنند.

ایمنی خاطر:

منظور از ایمنی خاطر، فارغ بودن از نگرانی ها و ترس های بی مورد و زندگی کردن به آرامی و خوشی است و زمانی شخص دارای ایمنی خاطر است که بر نیروهایی درونی او را آزار می دهند پیروز شود.

مثلا یک نوجوان ساعت ها وقت خود را جلو آینه سپری می کند تا مبادا در نظر دیگران زشت جلوه نکند، برای اغلب انسانها ایمنی خاطر چیزی بیشتر از خوراک و مسکن است.

انسان موجودی است که در این دوران به ارزشمند بودن, پیشرفت، تصمیم گیری، دوست داشتن خلاقیت اهمیت بیشتری می دهد، بنابراین نیازهای عاطفی خود را با آثار مختلف مانند، نقاشی، نوآوری هنری و علمی، تدوین آثار ادبی، کار دستی، ....... بروز می دهد و در نهایت دوست دارد که خودش باشد و خود تصمیم بگیرد.

واکنش های دفاعی (Defenisve Reaction):

برخی از افراد با استفاده از روش هایی به نام واکنش دفاعی با افکار مقابله می کنند که گاهی این واکنش ها مفید و گاهی مضرند واکنش دفاعی اکتسابی هستند و طبیعی محسوب می شوند، و افراد از آن به عنوان محافظی در برابر اضطراب و تشویش شدید برای جلوگیری از خدشه دار شدن شخصیت انسانی به کار می رود. 

انواع واکنش های دفاعی:

1) بازگشت: گاهی افراد برای فرار از مسئولیت و یا مشکلات فرار روی خود آرزوی کودک بودن می کند.

2) خیال بافی: گاهی شخص به عالم رویا و خیال فرو می رود و شکست های خود را با خیال و اوهام جبران می کند.

3) جابجایی، جایگزینی: گاهی واقعیت، ناخوشایندی برای نوجوان (فرد) رخ می دهد او می کوشد مسئولیت آن را به گردن دیگری بیندازد و برای آنها مقصر پیدا کند، در این شرایط هدفی که شانس بیشتری دارد جایگزین می گردد.

4) جبران نقص: گاهی نوجوان(فرد) با پنهان کردن واقعیت، خود را عکس آنچه هست نشان می دهد، مثلا بعضی اشخاص در شرایطی خود را شخص شجاع یا مودب نشان می دهند که این ویژگی ها را ندارند این نوع واکنش جبران نقص نام دارد.